Ini kesan-kesan buruk melantik ahli Parlimen ke GLC
Istilah “GLC” (Government-linked companies atau syarikat berkaitan kerajaan) tidak membawa makna yang sama dalam penggunaannya. Oleh itu, pemahaman pembaca apabila istilah GLC digunakan adalah pelbagai dan kadang-kadang ianya mengelirukan.
Ada kalanya GLC merujuk kepada badan-badan berkanun yang diwujudkan oleh sesuatu akta Parlimen. Badan berkanun adalah institusi awam yang mempunyai peranan yang khusus. Ada badan berkanun yang merupakan agensi awam yang terlibat dengan pembangunan masyarakat atau sesuatu industri.
FELDA adalah badan berkanun membangunkan tanah dan peneroka manakala MARA mempunyai mandat pembangunan luar bandar. Bank Negara Malaysia dan Suruhanjaya Sekuriti pula adalah badan berkanun yang berperanan sebagai pengawalselia industri masing-masing.
Ada juga badan berkanun yang ditubuhkan untuk mengumpul dan mengurus dana untuk tujuan tertentu seperti Kumpulan Wang Simpanan Pekerja dan Lembaga Tabung Haji.
Kesemua badan-badan berkanun yang diwujudkan oleh Parlimen membuat laporan kepada Parlimen walaupun setiap badan berkanun mempunyai menteri yang bertanggungjawab ke atasnya. Ada badan berkanun yang membiayai pengurusan dan urusannya secara sendiri tetapi kebanyakan badan berkanun menerima peruntukan melalui belanjawan yang diluluskan Parlimen.
Walaupun institusi awam, badan berkanun adalah di luar perkhidmatan awam seperti jabatan-jabatan di pelbagai kementerian. Selain daripada ini, Kerajaan Persekutuan boleh juga menubuhkan syarikat untuk tujuan yang khusus menerusi Akta Syarikat di mana Menteri Kewangan Diperbadankan (MKD) menjadi pemegang sahamnya.
Syarikat-syarikat ini adalah syarikat milik penuh Kerajaan Persekutuan. Khazanah Nasional dan Petroliam Nasional adalah contoh syarikat MKD. Syarikat seperti 1MDB dan NFC adalah juga syarikat MKD.
Sebenarnya, tidak ada syarikat “berkaitan” kerajaan, cuma badan berkanun dan syarikat MKD yang dimiliki penuh kerajaan. Apa yang jelas ialah badan-badan berkanun ini adalah badan awam yang mempunyai tujuan yang khusus yang bertanggungjawab kepada Parlimen. Syarikat-syarikat MKD pula dimiliki penuh dan dikawalselia oleh Menteri Kewangan.
Kebanyakan badan berkanun menerima peruntukan daripada kelulusan Parlimen dan syarikat MKD pula mendapat modal daripada belanjawan yang diluluskan Parlimen. Ada juga syarikat MKD yang meminjam di pasaran modal dengan jaminan kerajaan seperti 1MDB.
Persoalan yang timbul ialah adakah wajar seseorang wakil rakyat, seorang ahli Parlimen dilantik sebagai pengerusi atau ahli lembaga pengarah sesuatu badan berkanun atau syarikat MKD? Adakah kedudukan tersebut boleh dijadikan sebagai ganjaran politik? Atau sekadar tempat untuk mendapat elaun dan kemudahan lain?
Seorang ahli Parlimen, ahli Dewan Rakyat khususnya, mempunyai peranan sebagai pembuat undang-undang, pengawalselia kewangan kerajaan dan institusi yang menerima dana daripada belanjawan yang diluluskan Parlimen.
Untuk ahli dewan yang bukan sebahagian daripada pentadbiran kerajaan samada penyokong kerajaan atau pembangkang, mereka juga berperanan mengawalselia kerajaan/kabinet itu sendiri selari dengan konsep pemisahan kuasa antara badan eksekutif (kerajaan) dan badan perundangan..
Maka adalah jelas yang seorang ahli Dewan Rakyat akan berada di dalam kedudukan yang bercanggah jika beliau juga adalah sebahagian daripada badan yang dia sendiri mengawalselia. Ahli Parlimen yang sepatutnya mengawalselia badan berkanun adalah juga kepimpinan badan yang sama. Jika ini berlaku juga, ia merupakan satu tadbir urus yang lemah, yang berkemungkinan tinggi untuk berlaku pelbagai salahguna kuasa. Sudah banyak contoh sedemikian.
Kedudukan kepimpinan sesuatu badan berkanun adalah sesuatu yang serius, yang dipertanggungjawab untuk memastikan keberkesanan operasi dan kelangsungannya. Ini memerlukan kepakaran dan pengalaman yang khusus serta dedikasi yang memerlukan banyak masa.
Mungkin ada ahli parlimen yang mempunyai kelulusan dan pengalaman yang berkenaan tetapi seorang ahli parlimen menanggung pelbagai tanggungjawab daripada urusan parlimen sehinggalah menjaga kawasan sebagai seorang wakil rakyat. Beliau tidak akan ada masa yang mencukupi untuk membaca walaupun kertas mesyuarat dengan teliti.
Masalah utama kenapa ini semua berlaku – ahli Parlimen diupah atau diberi ganjaran di dalam badan berkanun atau syarikat MKD – ialah kerana percanggahan jarang berlaku. Ini adalah kerana Parlimen sendiri tidak berperanan seperti sepatutnya.
Jika peranan kawalselia Parlimen ke atas badan berkanun dan syarikat MKD tidak ada atau tidak berlaku secara yang teratur dan bertanggungjawab, maka lantikan ahli parlimen ke dalam badan berkanun boleh dijadikan sebagai ganjaran politik.
Bukan itu sahaja, ahli Parlimen yang dilantik selalunya tidak mampu menyumbang kepada badan berkanun tersebut dengan kepimpinan yang diperlukan sekaligus menjejaskan keberkesanannya. Lebih teruk lagi, wakil rakyat tersebut boleh menyalahguna kuasanya di dalam badan berkanun tersebut.
Ini semua boleh berlaku kerana Parlimen itu sendiri tidak berfungsi seperti yang sepatutnya untuk mengawalselia badan berkanun. Satu kitaran yang buruk.
Kerajaan melalui menterinya boleh sahaja menggunakan kedudukan di dalam badan berkanun atau syarikat MKD sebagai kaedah memberi ganjaran politik. Ahli Parlimen atau pimpinan parti dilantik sebagai habuan untuk meraih sokongan politik.
Dengan itu, kepentingan badan berkanun atau syarikat MKD tidak menjadi keutamaan di dalam membuat lantikan. Ini sentiasa berlaku tetapi skala ia berlaku agak berleluasa kebelakangan ini.
Sepatutnya Parlimen mempunyai jawatankuasa tetap dan pilihan yang memantau secara khusus badan-badan berkanun dan syarikat kerajaan selain daripada urusan perundangan.
Semua ahli diagihkan kepada jawatankuasa-jawatankuasa ini mengikut kebolehan dan pengalaman masing-masing. Di sinilah mereka menerima dan berbincang laporan yang dikemukakan oleh badan-badan ini sekaligus menilai prestasi mereka. Di sinilah peranan ahli parlimen, bukan di sebelah badan yang dipantau.
Sesungguhnya kesejahteraan rakyat bergantung kepada keberkesanan jentera kerajaan termasuk badan-badan berkanun dan syarikat kerajaan. Mereka perlu dipantau dan ditadbirurus secara terbuka oleh Parlimen, bukan dijadikan tempat untuk memberi habuan kepada penyokong politik.